non-profit organisatie met als motto;
MEER BROUWEN, MINDER IMPACT
voor wie, doen we wat
(doelstellingen)
Stichting Duurzaam Brouwen helpt grote en kleine brouwers een weg te vinden in de weelde die duurzaamheid aan juist de brouwerswereld te bieden heeft. Reststromen van fruit en rest fermentabelen naar de brouwerij, benutting van de CO2, warmte en rest producten die vrijkomen bij de productie. Maar ook technologieën voor hergebruik van water in het eigen proces en hoogwaardige benutting van alle reststromen elders.
Stichting Duurzaam Brouwen zet duurzaamheid in voor iedere brouwer die wil verduurzamen en niet als selectief concurrentievoordeel voor slechts enkele brouwers. We zijn opgericht op de hele brouwsector te verduurzamen en de stichting biedt haar diensten aan voor de hele brouwsector op een gelijke maar non-profit basis.
Wij helpen bierbrouwers en ciderproducenten die willen verduurzamen met hun grondstoffen, de manier van produceren, optimaal benutten van de reststromen maar ook met het op een duurzame manier presenteren van de producten. Stichting duurzaam brouwen verleent dan hiervoor ook advies maar ook kan de hele cyclus implementeren. Hieronder zetten we de verschillende lopende projecten en problematiek uiteen, onderverdeeld in voor brouwers logische delen van de bedrijfsvoering. (blauw is onze expertise)
Grondstoffen
→ Graan
→ Hop
→ Reststromen
↓
Processen
→ Proces-units: Ontwatering van vaste afvalstromen, @@
→ Intern: hergebruik van gegenereerde CO2, warmte / koude, water en biologische reststromen
→ Extern: Hoogwaardig benutten van alle reststormen die niet intern benut kunnen worden zoals brouwslib, Bierbostel, CO2, Warmte / koude
↓
Product
→ Bier
→ Cider
→ Verpakkingen
↓
Communicatie / inzichtelijk maken van de duurzaamheid
→ Promoten van de mogelijkheden van het meer duurzaam brouwen van bier.
→ Het promoten van duurzaam gebrouwen bieren
↓
Overige activiteiten
→ Circulaire Kruiden en Voedsel Hub
→ Buytenland van Rhoon
→ Het adviseren over verduurzamingsactiviteiten van diverse brouwerijen
brouwerij
(IN / grondstoffen)
De continu stromen aan graan, hop, water vormen in de regel samen met verpakkingen de grootste uitdaging aan de inkoopkant om te verduurzamen.
Graan
Graan is een wereldhandel en je eigen graanteelt opzetten lijkt op voorhand een onbegonnen zaak. Er zijn wel genoeg akkerbouwers die open staan voor directe verkoop maar dan moet de keuze van graan nog worden gemaakt. Die keuze hangt samen met de keuze voor kweek methode, moderne korthalmgraan dat een hoop insecticiden nodig heeft of toch oude rassen met meer weerstand maar een lagere opbrengst per hectare. Wil je biologisch of natuur inclusief en hoe verkrijg je vervolgens een Skal keurmerk wanneer je al deze moeite hebt gedaan. Vervolgens moet je het graan ergens laten besterven waarna je toch een forse minimum hoeveelheid naar de mouterij moet brengen. Gemout graan kan je natuurlijk niet zomaar overal opslaan vanwege ongedierte en vocht en lange termijn opslag in luchtdichte kisten is ook al niet de bedoeling.
Hop
Hop vliegt inmiddels de hele wereld over, al dan niet gekoeld en of vers. Dit terwijl er veel andere manieren zijn om je bier dezelfde smaken of houdbaarheid te geven. Ook het gebruik van hop olie of andere kruiden biedt de mogelijkheid het aantal liter kerosine dat nodig is voor je bier naar beneden te brengen. Ook is er de mogelijkheid om je Hop te kweken met je “eigen” afvallen als meststof.
Water
Water wordt veelal gezien als proceshulpstof en niet als grondstof. Vandaar dat we het hier ook onder het proces behandelen. De keuze van het gebruikte water heeft echter ook een cruciale impact op de smaak van het bier en zou daarom ook als grondstof kunnen worden beschouwd. Medio 2023 lanceert de stichting een duurzame nieuwe technologie waarmee ook de smaak bijdrage aan het bier kan worden geoptimaliseerd.
proces
Warmte en energie
De meeste energie die een brouwerij verbruikt gaat in de koeling of de warmte opwekking zitten. Koeling is zoals het woord al zegt geen toevoeging van koude maar een onttrekking van warmte. De meeste brouwerijen zien deze twee vraagstukken als losstaand terwijl koeling niets anders is dan het onttrekken van warmte die als je dat zou willen ergens anders een functie kan krijgen. Hetzij als laagwaardige warmte in de vloerverwarming of lucht verwarming van je taplokaal of als je het ver genoeg op waardeert voor het voorverwarmen van je brouwwater.
Fermentabelen
Als brouwer heb je een hoop vrijheid over wat je in je bier wil stoppen. Een enkeling beroept zich nog op het Duitse reinheidsgebod dat alleen maar is ingesteld door de toenmalige Beierse hertog omdat hij het monopolie wilde hebben op de erg winstgevende tarwe bieren. De meeste brouwers zijn intussen toch een veel creatievere kant op aan het gaan. Het gebruik van rijst en mais is natuurlijk al niet meer weg te denken uit verschillende brouwstijlen maar ook ander zetmeel kan in meer of mindere mate toegevoegd worden aan bier. Doormengen zonder dat iemand het proeft kan natuurlijk maar het is velen malen leuker om 50% van je stort te vervangen en een echt verassend bier op tafel te zetten. Hoewel ook hier enige voorzichtigheid gepast is, banaan kan uitstekend maar heeft wel invloed op de houdbaarheid. Maniok maakt het met de glycosiden weer wat lastiger. Dan heb je natuurlijk ook nog broodbier, het lijkt zo makkelijk maar het kost zo veel arbeid. Als je het roostert is het veilig maar niet te betalen, als je gewoon zo toevoegt krijg je weer allerlei andere problemen. Gelukkig kunnen ze brood tegenwoordig gewoon in brood hergebruiken en hoeven wij ons er niet meer druk over te maken. Minstens zo belangrijk als alle Do’s die we op een rijtje hebben zijn de Don’ts.
Fruit
Naast zetmeel geeft fruit uiteraard ook mooie voorbeelden van ingrediënten die een mooie toevoeging aan je bier kunnen zijn. Hoeveel fijner is het wanneer ook dat uit reststromen wordt getrokken? Kosten technisch lijkt het heel aantrekkelijk om 400 pallets aan fruit van de groothandel te krijgen. Hoe krijg je het echter verwerkt in de tijd dat het fruit nog houdbaar is. Waar haal je de arbeid vandaan? Al met al makkelijker gezegd dan gedaan. Gelukkig hebben wij een paar machines en tips die kunnen helpen.
Smaakmakers, harde kruiden, zachte kruiden
Smaakmakers zijn ingrediënten die er voor zorgen dat andere smaken worden versterkt. Net zoals de wortel, de ui en het zout in de stoofpoot zijn er ook manieren om smaken te versterken in bier. Dit zorgt er voor dat je minder van je dure ingrediënten hoeft toe te voegen, het is goed voor je portemonnee en maar ook voor de duurzaamheid. Harde en zachte kruiden zijn net zoals fruit en zetmeel in grote getalen te verkrijgen op de reststromenmarkt maar ook hier geldt de wet van de grote getalen. De groothandel heeft 1 keer per jaar twee ton over terwijl jij met 200 kilo maand zoet bent. Een discrepantie in vraag, aanbod en houdbaarheid. Gelukkig zijn ook hier oplossingen voor.
Machinebouw,
Ketels, warmte- en koudetechniek, verpakkingslijnen, zijn allen verschillende onderdelen die voor een moderne brouwerij door de jaren heen in een samenspel tussen ingenieurs en brouwers zijn ontwikkeld om een optimaal bier en brouw plezier te garanderen. Wij maken hier graag addities en aanpassingen op om de duurzaamheid en circulariteit te vergemakkelijken en te stroomlijnen. In de regel voeren wij deze werkzaamheden niet zelf uit maar vragen wij ervaren vakmensen om een bepaalde oplossing op locatie uit te komen voeren. Hoewel wanneer er sprake is van spoed wij het gereedschap ook nog wel eens zelf ter hand nemen. Dit alles uiteraard met de garantie dat duurzaamheid en circulariteit het plezier, de smaakbeleving en de winstgevendheid niet in de weg mogen zitten.
Duurzame arbeid
Wanneer je spreekt over het gebruik van reststromen zoals hierboven beschreven is er vaak een grote discrepantie in wat kan en wat je wilt. Als brouwer wil je een continu aanbod zodat je kan brouwen wat je wil, wanneer je wil. Een kweker of een groothandel heeft iets over wat hij of zij ook niet over wil hebben. Dus die heeft daar ook geen planning op lopen. Op dit soort momenten is het erg fijn om lokaal contact te hebben met maatschappelijke organisaties die in een keer hoop arbeid kunnen leveren. Een machinepark leg je immers niet aan voor een incidentele stroom. Bovendien vertaald een duurzame bedrijfsvoering zich niet alleen in duurzame ingrediënten maar ook in duurzame arbeid.
Water
Water is erg smaakbepalend en een enorme belasting op het milieu wanneer het verkeerd gebruikt wordt. Zoals bijvoorbeeld het gebruik van water als koelmiddel. Voor sommige brouwerijen is het gebruikelijk om ongeveer 7 liter water te gebruiken voor de productie van 1 liter bier. Een paar simpele aanpassingen in je koeltechniek en je zit binnen de kortste keren onder de 3 liter water per liter bier. Door de lage kosten van water in Nederland is je Return On investments (ROI) niet bijster goed maar voor de duurzaamheidsslag van je brouwerij is het erg belangrijk. Naast koelwater kan je natuurlijk ook de stap maken om je eigen afvalwater te zuiveren, niet heel erg lastig en als bijkomstig voordeel kan je er voor zorgen dat elk bier een eigen watertabel heeft. Hierdoor heb je net zoals bij het gebruik van regenwater minder hop of andere smaakmakers toe te voegen waardoor je ROI een stuk gunstiger ligt dan je zou verwachten voor deze extra investering. Mocht je helemaal super de luxe willen gaan kan je ook nog een regenwateropvang realiseren met als bijkomend voordeel dat je rioolheffing omlaag gaat.
Net zoals hierboven beschreven verbetert de scheiding van de afvalstromen van water je potentiële hergebruik. Wanneer het suikerhoudende reststromen zijn kunnen hier misschien producten van gemaakt worden of is het geschikt voor een biogasinstallatie. Wanneer er louter schoonmaak middelen in zitten kunnen die er misschien uitgefilterd worden om te kunnen hergebruiken waarmee als bijkomende winst ook het water weer geschikt zou kunnen zijn voor hergebruik. Ook warmteterugwinning met oog op eventuele bacterie groei is een erg interessant vraagstuk.
brouwerij
(UIT / grondstoffen)
Bostel
Als je goed contact hebt met 372 verschillende ambachtelijk koekenbakkers en een zee van tijd kan je ze allemaal stuk voor stuk een emmertje laten halen voor een koekje, cakeje of een varkentje. Wanneer de stroom hier te groot voor wordt kan je wat grote veeboeren langs laten komen. Hoewel je je bostel wel moet behandelen voor je het officieel als veevoer mag gebruiken. Je kan het natuurlijk ook als nevenproduct terug drogen en aan bakkers verkopen voor in hun brood. In plaats van een afval of een reststroom krijg je een mooi nieuw product.
Warmte
Zoals hierboven kan je zelfs je koelwarmte hergebruiken maar ook je stoom of je thermische olie uit je kook- en maischketel bieden uitstekende mogelijkheden om warmte terug te winnen. Van een eenvoudige koel- en warmteloop tot een vijfvoudig stromenspel voor optimale verwaarding. Ook hier geldt, zoals in zo veel aspecten van de duurzaamheid, dat het scheiden van stromen enigszins afhankelijk van de schaal van de stroom en grotere stromen de mogelijkheden voor hergebruik bevorderen.
CO2
Koolzuur is niet meer weg te denken uit het moderne bier. In de regel wordt in de brouwwereld gebruik gemaakt van mineraal gebaseerd koolzuur aangezien dit een restproduct is bij de productie van kunstmest en tot vorig een jaar dus goedkoop. Elke brouwerij produceert bij de vergisting echter meer koolzuur dan het in potentie met de meest koolzuurhoudende bieren en continu belevering van eigen horeca zou kunnen gebruiken. Koolzuur productie is immers ongeveer gelijk aan de alcohol productie tijdens de vergisting. Dit is echter biogene CO2 die gefilterd moet worden voor hergebruik. Vroeger was het kleinste systeem voor behandeling hiervan ter grote van een zee container en de aanschaf kostte een bedrag waar je twee microbrouwerijen voor kan bouwen. Tegenwoordig zijn er meer mogelijkheden voor de filtratie in ontwikkeling en kan je je overschot altijd nuttig maken voor de kweek van algen of andere micro-organismen die geschikt zijn voor menselijke voeding.
Verpakkingen
In samenwerking met PaperInnovator wordt gewerkt aan de ontwikkeling van duurzame transportverpakkingen voor het bier die geproduceerd gaan worden vanuit reststromen die vrijkomen in de bierketen. De vezels en de noodzakelijke hulpstoffen voor het papier en karton van de etiketten en de dozen kunnen worden gewonnen uit de reststromen uit de keten en daarmee wordt de kringloop weer verder gesloten.
proces
Warmte en energie
De meeste energie die een brouwerij verbruikt gaat in de koeling of de warmte opwekking zitten. Koeling is zoals het woord al zegt geen toevoeging van koude maar een onttrekking van warmte. De meeste brouwerijen zien deze twee vraagstukken als losstaand terwijl koeling niets anders is dan het onttrekken van warmte die als je dat zou willen ergens anders een functie kan krijgen. Hetzij als laagwaardige warmte in de vloerverwarming of lucht verwarming van je taplokaal of als je het ver genoeg op waardeert voor het voorverwarmen van je brouwwater.
Fermentabelen
Als brouwer heb je een hoop vrijheid over wat je in je bier wil stoppen. Een enkeling beroept zich nog op het Duitse reinheidsgebod dat alleen maar is ingesteld door de toenmalige Beierse hertog omdat hij het monopolie wilde hebben op de erg winstgevende tarwe bieren. De meeste brouwers zijn intussen toch een veel creatievere kant op aan het gaan. Het gebruik van rijst en mais is natuurlijk al niet meer weg te denken uit verschillende brouwstijlen maar ook ander zetmeel kan in meer of mindere mate toegevoegd worden aan bier. Doormengen zonder dat iemand het proeft kan natuurlijk maar het is velen malen leuker om 50% van je stort te vervangen en een echt verassend bier op tafel te zetten. Hoewel ook hier enige voorzichtigheid gepast is, banaan kan uitstekend maar heeft wel invloed op de houdbaarheid. Maniok maakt het met de glycosiden weer wat lastiger. Dan heb je natuurlijk ook nog broodbier, het lijkt zo makkelijk maar het kost zo veel arbeid. Als je het roostert is het veilig maar niet te betalen, als je gewoon zo toevoegt krijg je weer allerlei andere problemen. Gelukkig kunnen ze brood tegenwoordig gewoon in brood hergebruiken en hoeven wij ons er niet meer druk over te maken. Minstens zo belangrijk als alle Do’s die we op een rijtje hebben zijn de Don’ts.
Fruit
Naast zetmeel geeft fruit uiteraard ook mooie voorbeelden van ingrediënten die een mooie toevoeging aan je bier kunnen zijn. Hoeveel fijner is het wanneer ook dat uit reststromen wordt getrokken? Kosten technisch lijkt het heel aantrekkelijk om 400 pallets aan fruit van de groothandel te krijgen. Hoe krijg je het echter verwerkt in de tijd dat het fruit nog houdbaar is. Waar haal je de arbeid vandaan? Al met al makkelijker gezegd dan gedaan. Gelukkig hebben wij een paar machines en tips die kunnen helpen.
Smaakmakers, harde kruiden, zachte kruiden
Smaakmakers zijn ingrediënten die er voor zorgen dat andere smaken worden versterkt. Net zoals de wortel, de ui en het zout in de stoofpoot zijn er ook manieren om smaken te versterken in bier. Dit zorgt er voor dat je minder van je dure ingrediënten hoeft toe te voegen, het is goed voor je portemonnee en maar ook voor de duurzaamheid. Harde en zachte kruiden zijn net zoals fruit en zetmeel in grote getalen te verkrijgen op de reststromenmarkt maar ook hier geldt de wet van de grote getalen. De groothandel heeft 1 keer per jaar twee ton over terwijl jij met 200 kilo maand zoet bent. Een discrepantie in vraag, aanbod en houdbaarheid. Gelukkig zijn ook hier oplossingen voor.
Machinebouw,
Ketels, warmte- en koudetechniek, verpakkingslijnen, zijn allen verschillende onderdelen die voor een moderne brouwerij door de jaren heen in een samenspel tussen ingenieurs en brouwers zijn ontwikkeld om een optimaal bier en brouw plezier te garanderen. Wij maken hier graag addities en aanpassingen op om de duurzaamheid en circulariteit te vergemakkelijken en te stroomlijnen. In de regel voeren wij deze werkzaamheden niet zelf uit maar vragen wij ervaren vakmensen om een bepaalde oplossing op locatie uit te komen voeren. Hoewel wanneer er sprake is van spoed wij het gereedschap ook nog wel eens zelf ter hand nemen. Dit alles uiteraard met de garantie dat duurzaamheid en circulariteit het plezier, de smaakbeleving en de winstgevendheid niet in de weg mogen zitten.
Duurzame arbeid
Wanneer je spreekt over het gebruik van reststromen zoals hierboven beschreven is er vaak een grote discrepantie in wat kan en wat je wilt. Als brouwer wil je een continu aanbod zodat je kan brouwen wat je wil, wanneer je wil. Een kweker of een groothandel heeft iets over wat hij of zij ook niet over wil hebben. Dus die heeft daar ook geen planning op lopen. Op dit soort momenten is het erg fijn om lokaal contact te hebben met maatschappelijke organisaties die in een keer hoop arbeid kunnen leveren. Een machinepark leg je immers niet aan voor een incidentele stroom. Bovendien vertaald een duurzame bedrijfsvoering zich niet alleen in duurzame ingrediënten maar ook in duurzame arbeid.
Water
Water is erg smaakbepalend en een enorme belasting op het milieu wanneer het verkeerd gebruikt wordt. Zoals bijvoorbeeld het gebruik van water als koelmiddel. Voor sommige brouwerijen is het gebruikelijk om ongeveer 7 liter water te gebruiken voor de productie van 1 liter bier. Een paar simpele aanpassingen in je koeltechniek en je zit binnen de kortste keren onder de 3 liter water per liter bier. Door de lage kosten van water in Nederland is je Return On investments (ROI) niet bijster goed maar voor de duurzaamheidsslag van je brouwerij is het erg belangrijk. Naast koelwater kan je natuurlijk ook de stap maken om je eigen afvalwater te zuiveren, niet heel erg lastig en als bijkomstig voordeel kan je er voor zorgen dat elk bier een eigen watertabel heeft. Hierdoor heb je net zoals bij het gebruik van regenwater minder hop of andere smaakmakers toe te voegen waardoor je ROI een stuk gunstiger ligt dan je zou verwachten voor deze extra investering. Mocht je helemaal super de luxe willen gaan kan je ook nog een regenwateropvang realiseren met als bijkomend voordeel dat je rioolheffing omlaag gaat.
Net zoals hierboven beschreven verbetert de scheiding van de afvalstromen van water je potentiële hergebruik. Wanneer het suikerhoudende reststromen zijn kunnen hier misschien producten van gemaakt worden of is het geschikt voor een biogasinstallatie. Wanneer er louter schoonmaak middelen in zitten kunnen die er misschien uitgefilterd worden om te kunnen hergebruiken waarmee als bijkomende winst ook het water weer geschikt zou kunnen zijn voor hergebruik. Ook warmteterugwinning met oog op eventuele bacterie groei is een erg interessant vraagstuk.
overige activiteiten
Circulaire Voedsel en Kruiden Hub (CVKH)
Op 15 november is door de gemeente Rotterdam aan de stichting een subsidie verleent voor het opzetten van een Circulaire Voedsel en Kruiden Hub (CVKH). Het project richt zich op de realisatie van een circulaire voedsel en kruiden hub waarin grote partijen afgekeurd voedsel door medewerkers met afstand tot de arbeidsmarkt worden gefractioneerd, geconditioneerd en geportioneerd en zo geschikt gemaakt voor hoogwaardige benutting in voedsel door MKB voedselverwerkers en horeca. Via stichting Pameijer zullen de werkzaamheden grotendeels gedaan worden door medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Via de hub wordt voedsel dat nu wordt afgeschreven zodanig behandeld dat het alsnog hoogwaardig gebruikt kan worden in de horeca of het voedselverwerkende MKB
wie/wat zijn we
(bestuur etc.)
Okke van Beuge
Okke is een ondernemer die al betrokken is bij het opzetten van diverse succesvolle bedrijven. Okke is begonnen met duurzame meubelmakerij en is een van de eerste ondernemers in het bluecity initiatief. Daarnaast is Okke een founder van Nederlandse meest duurzame brouwerijen waarbij hij verantwoordelijk is voor de verduurzaming en de bijbehorende techniek. Een van Okke’s meest succesvolle trajecten is het bedenken van een gesloten systeem waarbij de restwarmte van het gistprocess opgeslagen en hergebruikt wordt.
Niels Vermeijden
Niels heeft econometrie gestuurd in Rotterdam en heeft vele jaren ervaring in de financiële sector en is gespecialiseerd in ontwikkelingsfinanciering. Hij is werkzaam in een valutafonds wat ontwikkelingsbanken helpt met het voorzetten van financieringsactiviteiten in lokale valuta. Daarnaast is hij actief betrokken geweest bij het opzetten van (micro) brouwerijen en aantrekken van duurzame financieringen. Het verduurzamen van de brouwsector is voor hem van belang bij zowel bij de financiële als bij de uitvoerende processen.
Wetenschappelijk platform
Als stichting kiezen we er bewust voor om al onze activiteiten wetenschappelijk te laten onderbouwen. We werken samen met externe partijen die onze stichting gevraagd en ongevraagd van dwingende adviezen voorzien. We hebben daarvoor een zelfstandige adviescommissie samengesteld die alle acties van de stichting steeds op wetenschappelijke onderbouwing onderzoekt. Deze adviescommissie bestaat uit een drietal leden die juist niet dagelijks verbonden zijn met de brouwerij wereld maar die in de loop van de jaren wel hun sporen hebben verdiend in onafhankelijke beoordelingen van processen en duurzaamheidsprofielen en tevens ook ondernemer zijn zodat de wetenschappelijke invalshoek gecombineerd kan worden met de economische haalbaarheid van de adviezen. Economische randvoorwaarden zijn geen vertrekpunt voor de adviezen maar zullen wel meegenomen worden omdat de economie op langere termijn kan gaan schuiven als de samenleving opschuift naar het eerlijker weging van de economische impact van natuurschadelijke beslissingen. Het platform staat onder leiding van Arie Hooimeijer
Hoe willen we onze doelen bereiken?
Wij werken in de regel samen met de verschillende bedrijven die wij tot advies dienen. Dit kan zijn door letterlijk samen te brouwen om iemand bekend te maken met een bepaald ingrediënt. Dit kan zijn door ons uitgebreide netwerk aan te spreken om een bepaald probleem opgelost te krijgen maar bijvoorbeeld ook door een machine te laten bouwen of een hele brouwerij aan te laten passen. Wij zijn niet gebonden aan één bepaalde leverancier en staan altijd open voor nieuwe contacten. Aangezien wij een stichting zijn die het doel heeft de brouwwereld te verduurzamen staan wij open voor allerlei samenwerkingen op alle bovenstaande gebieden maar ook op allerlei andere vlakken. We hebben geen aandeelhouders en geen winstoogmerk dus met een billijk tarief voor onze uren zijn wij al lang tevreden.
Sinds kort zijn we naast deze technische activiteiten ook gestart met het actief promoten van duurzaam brouwen door nieuwe bieren uit te brengen in samenwerking met variërende partners om de duurzaamheid ook bij het bierdrinkende publiek onder de aandacht te brengen. Het geeft voor ons gelijk de mogelijkheid om tijdens de verschillende samenwerkingen weer eens zelf bier te brouwen! Mocht je een collab met Stichting duurzaam brouwen willen neem dan contact op via de mail.
projecten
contact
vraagje of gewoon eenzaam…
